कृष्णाची बाललीला, म्हणजेच कृष्णाच्या लहानपणीच्या गोष्टी, भारतीय संस्कृतीत अत्यंत प्रसिद्ध आणि प्रिय आहेत. कृष्णा, जो भगवान विष्णूचा आठवा अवतार मानला जातो, त्याचा जन्म मथुरेतील कारागृहात झाला होता. त्याच्या जीवनातील अनेक गोष्टी आणि चमत्कार सर्वत्र प्रसिध्द आहेत.
कृष्णाच्या जन्मानंतर त्याचे वडील वासुदेव आणि आई देवकी यांनी त्याला यमुना नदी पार करून गोकुळमध्ये नंद आणि यशोदा यांच्याकडे नेले. गोकुळमध्ये कृष्णा वाढू लागला आणि तिथेच त्याच्या बाललीला घडू लागल्या.
माखनचोर
कृष्णाची सर्वात प्रसिद्ध बाललीला म्हणजे “माखनचोर” म्हणजेच लोण्याचा चोर. कृष्णा लहानपणी गोकुळातील गवळ्यांच्या घरी जाऊन लोणी खाण्याचा खूप शौकिन होता. तो आणि त्याचे मित्र घराघरात जाऊन माठातले लोणी चोरायचे. यशोदा माईने त्याला अनेकदा पकडण्याचा प्रयत्न केला, पण कृष्णा नेहमीच त्याच्या चतुराईने तिच्या हातातून निसटायचा.
कालिय नागाचा पराभव
एकदा गोकुळाजवळील यमुना नदीत कालिय नावाचा विषारी नाग येऊन राहिला. त्याच्या विषामुळे नदीचं पाणी विषारी झालं आणि गावकरी घाबरले. लहानग्या कृष्णाने आपल्या मित्रांसह नदीच्या काठावर खेळताना कालिय नागाला आव्हान दिलं. कृष्णाने कालियाच्या फणावर चढून नृत्य केलं आणि त्याला पराजित करून नदी सोडून जाण्यास भाग पाडलं. त्यामुळे गोकुळवासीयांनी कृष्णाचा जयजयकार केला.
पूतना वध
पूतना नावाची एक राक्षसी कंसाने कृष्णाला मारण्यासाठी पाठवली होती. ती राक्षसी कृष्णाला मारण्यासाठी त्याच्या घरी आली आणि त्याला विषारी दूध पाजण्याचा प्रयत्न केला. पण लहानग्या कृष्णाने तिच्या विषाचा प्रभाव नष्ट करून तिचा वध केला.
गोवर्धन पर्वत उचलणे
एकदा गोकुळात प्रचंड वादळ आणि पाऊस आला. सर्व गावकरी घाबरले आणि त्यांनी कृष्णाला मदतीची विनंती केली. कृष्णाने गोवर्धन पर्वत उचलून सर्व गावकऱ्यांना त्याच्या खाली आसरा दिला. त्यामुळे इंद्रदेवाने वादळ थांबवलं आणि कृष्णाची देवत्व मान्य केली.
कृष्णाच्या या बाललीला त्याच्या देवत्वाची आणि चातुर्याची प्रतीकं आहेत. या गोष्टींनी त्याच्या भक्तांना प्रेरणा आणि शिक्षण दिलं आहे. कृष्णा नेहमीच सत्य, नीतिमत्ता आणि न्याय यांचा प्रचार करत असे आणि त्याच्या बाललीलांनी त्याच्या भक्तांमध्ये असीम भक्ती निर्माण केली आहे.
तात्पर्य: धैर्य आणि चातुर्य हे संकटांच्या वेळी आवश्यक असतात.
