एका लहानशा खेडेगावात रामू नावाचा एक शेतकरी राहत होता. तो फार मेहनती आणि साधा माणूस होता. त्याच्याकडे एक गाढव होतं — नाव होतं “भोलू”. भोलू दररोज शेतातील माल गावातल्या बाजारात नेत असे. रामू त्याच्या पाठीवर जड पोती ठेवून त्याच्यावर अवलंबून असे.
भोलू फार कष्टाळू होता. पण एक दिवस, उन्हाने तापलेलं आणि पाठीवर जड ओझं असलेलं भोलू अचानक थांबलं. रस्त्यातच बसलं आणि हलायलाही तयार नव्हतं. रामूचा पारा चढला. त्याने लाठी घेतली आणि भोलूला मारू लागला.
भोलूने वेदनांनी भरलेल्या डोळ्यांनी रामूकडे पाहिलं आणि शांतपणे बोलला,
“मालक, मारू नका… पण एक शहाणा सल्ला देऊ का?”
रामू चकित झाला — गाढव बोलतंय? पण त्या क्षणी त्याला रागाऐवजी कुतूहल वाटलं. त्याने मान डोलावली.
भोलू म्हणाला, “मी रोज तुमचं ओझं घेऊन जातो. पण आज ते इतकं जड आहे की माझा जीव गेला असता. जर थोडं कमी केलंत, तर मी सहज चालेल. नाहीतर शेवटी हे ओझं तुम्हालाच उचलावं लागेल.”
रामू काही क्षण विचारात गेला. त्याला समजलं की गाढव खरं बोलतंय. त्याने लगेच पोती उचलून त्यातील अर्धं ओझं स्वतःकडे घेतलं. मग भोलू उभं राहिलं, शेपटी हलवत चालायला लागलं, आणि संपूर्ण प्रवासात एकदाही थांबलं नाही.
बाजारात पोहोचल्यावर रामूने भोलूच्या डोक्यावरून हात फिरवला आणि म्हणाला,
“भोलू, तू खरंच शहाणं आहेस. आज तुझ्यामुळे मला एक मोठा धडा मिळाला.”
त्या दिवसानंतर रामूने कधीही भोलूवर जास्त ओझं ठेवलं नाही. आणि दोघंही आनंदाने, एकमेकांचा सन्मान करत राहत होते.
तात्पर्य:
“शहाणपण केवळ माणसांकडेच नसतं. प्रत्येक प्राण्यामध्ये काही ना काही शिकण्यासारखं असतं.”