एक होता रघू. तो एका लहानशा खेडेगावात आपल्या आई-वडिलांसोबत राहायचा. त्याचे वडील शेतकरी होते आणि रघूला लहानपणापासून मेहनतीची व प्रामाणिकपणाची शिकवण मिळाली होती. तो रोज शाळेत जायचा, अभ्यास करायचा, आईला घरकामात मदत करायचा, आणि वडिलांसोबत शेतातही जात असे.
रघूचा स्वभाव फारच सरळ आणि सच्चा होता. त्याला खोटं बोलायला अजिबात आवडत नसे. मित्रांमध्येही तो नेहमी इमानेइतबारे वागायचा. म्हणूनच गावातले सगळे लोक त्याच्यावर भरवसा ठेवायचे. तो लहान असतानाही मोठ्यांसारखं शहाणपण दाखवायचा.
एक दिवस एक घटना घडली…
गावात एक श्रीमंत व्यापारी आपल्या घोडागाडीतून जात होता. वाटेत त्याच्या गळ्यातील सोन्याची साखळी नकळत गळून पडली. व्यापाऱ्याला त्याचा पत्ताही लागला नाही. साखळी रस्त्यावर पडून राहिली.
तेवढ्यात रघू शाळेतून घरी येत होता. त्याच्या नजरेस ती साखळी पडली. तो लगेच पुढे गेला, साखळी उचलली आणि म्हणाला,
“ही कुणाची असावी? एवढी महागडी वस्तू आहे… कुणी गमावली असेल तर खूप चिंतेत असेल.”
त्याने साखळी आईला दाखवली. आई म्हणाली,
“बाळ, ही आपली नाही. कोणाची आहे ते शोधायला हवं.”
रघू गावात जाऊन लोकांना विचारू लागला, पण कुणालाच त्या साखळीबद्दल माहिती नव्हती. अखेर त्याने ती साखळी सरपंचांकडे दिली आणि सांगितलं की,
“कोणाचा तरी मौल्यवान दागिना हरवला आहे. जो मालक असेल त्याला ही साखळी मिळायला हवी.”
सरपंचांनी रघूचं खूप कौतुक केलं आणि गावात घोषणा लावली की सोन्याची साखळी सापडली आहे. काही वेळातच व्यापारी आले आणि साखळी आपली असल्याचं त्यांनी सांगितलं. त्यांनी तिचे तपशील दिले – वजन, आकार, डिझाईन – आणि ते अगदी बरोबर होते.
सरपंचांनी साखळी व्यापाऱ्याला दिली आणि म्हणाले,
“ही साखळी रघू नावाच्या एका लहान मुलाने प्रामाणिकपणाने आणून दिली आहे. त्याचे खूप आभार मानायला हवेत.”
व्यापारी भारावून गेले. त्यांनी रघूला बोलावून त्याला इनाम म्हणून ५०० रुपये देऊ केले. पण रघू म्हणाला,
“माझं कर्तव्यच होतं. मला पैशांची गरज नाही. फक्त तुमची वस्तू परत मिळाली, एवढंच समाधान आहे.”
गावकरी थक्क झाले. असा प्रामाणिक मुलगा त्यांनी पहिल्यांदाच पाहिला होता. व्यापाऱ्याला रघूचा साधेपणा फार आवडला. त्याने ठरवलं की रघूच्या शिक्षणासाठी काहीतरी मदत केली पाहिजे.
दुसऱ्या दिवशी व्यापारी रघूच्या घरी आले. त्यांनी रघूच्या वडिलांना सांगितलं,
“तुमचा मुलगा फारच प्रामाणिक आहे. मला त्याची शिकवण आणि चारित्र्य फार आवडलं. मी त्याचं पुढचं शिक्षण शहरात माझ्या खर्चावर घेईन. अशा मुलांना पुढे जायला हवं.”
रघू आणि त्याचे वडील आश्चर्यचकित झाले. वडिलांनी डोळ्यांतून अश्रू पुसत सांगितलं,
“आपल्या कष्टाचं आणि संस्कारांचं फळ हेच असतं.”
पुढे काय झालं?
रघू शहरात शिकायला गेला. त्याने मेहनतीने शिक्षण घेतलं आणि पुढे तो एक मोठा प्रशासकीय अधिकारी झाला. पण तो कधीही आपली साधी वृत्ती, नम्रता आणि प्रामाणिकपणा विसरला नाही. तो नेहमी गावाला मदत करत राहिला. शेतकऱ्यांसाठी योजना राबवली, शाळा बांधल्या आणि गरीब मुलांना शिक्षणाची संधी दिली.
गावात परत आल्यावर सर्वांनी त्याचं स्वागत केलं. त्याने सर्वांसमोर भाषणात सांगितलं –
“मी काही मोठं केलं नाही. मी फक्त तेच केलं जे योग्य होतं. जेव्हा आपण प्रामाणिक राहतो, तेव्हा नशीब आपल्याला साथ देतं.”
तात्पर्य
चांगली कर्मे, योग्य विचार, आणि दुसऱ्याची मदत करण्याची वृत्ती हीच खरी श्रीमंती आहे.
