एकदा कडक उन्हाळा पडलेला होता. आकाश निळसर होते, वातावरण प्रसन्न होते, झाडे फुलांनी बहरलेली होती, आणि सगळीकडे धान्याने भरलेली शेतं दिसत होती. निसर्गाचा आनंद लुटायला अगदी योग्य वेळ होता. या सुंदर हवामानात प्रत्येकजण आपापल्या परीने व्यस्त होता.
एका झाडाच्या ढोलीत एक नाकतोडा राहत होता. तो रोज आनंदात नाचत, गात आणि दिवस घालवत होता. त्याला खाण्यासाठी सर्वत्र मुबलक अन्न मिळत होते, म्हणून तो निश्चिंत होता. तो म्हणे, “अरे! हे जीवन म्हणजेच मजा आहे. काम कशाला करायचं, जेव्हा सगळं सहज उपलब्ध आहे?”
दुसरीकडे, त्याच परिसरात असलेल्या मुंग्यांच्या टोळीने मात्र आपलं काम सुरू ठेवलं होतं. त्या दिवसभर अन्नाचे कण गोळा करून आपापल्या बिळात नेत होत्या. मुंग्यांच्या रांगा सतत धावत-धावता दिसत होत्या. उन्हाच्या कडाक्यातही त्यांचा उत्साह ओसंडून वाहत होता.
नाकतोड्याला हे दृश्य बघून आश्चर्य वाटले. तो मुंग्यांकडे पाहत उपहासाने म्हणाला, “अरे मुंग्यांनो! एवढं सुंदर हवामान आहे. पक्षी गात आहेत, झाडं डोलत आहेत, आणि तुम्ही एवढ्या घाईत काम करताय? थोडा वेळ आनंदात का नाही जगत?”
मुंग्यांपैकी एक हुशार मुंगी म्हणाली, “अहो नाकतोड्या, उन्हाळा मजेचा असला तरी तो कायमचा नाही. लवकरच थंडी येईल. त्या काळात अन्न मिळणार नाही. म्हणून आम्ही आताच अन्न साठवतोय.”
नाकतोडा हसत म्हणाला, “हाहाहा! थंडी आली की पाहू. आत्ता तर मजा घेऊ द्या.”
मुंग्यांनी पुन्हा त्याला समजावण्याचा प्रयत्न केला, “अरे, भविष्यासाठी विचार कर. आज मजा केलीस, पण उद्या उपाशी राहावं लागेल.”
पण नाकतोड्याने त्यांच्या सल्ल्याकडे दुर्लक्ष केलं. तो पुन्हा आपलं नाच-गाणं सुरू करत जंगलभर भटकत राहिला.
थंडीचे दिवस
काही आठवड्यांतच हवामान बदलले. थंडीचे दिवस सुरु झाले. थंडी एवढी वाढली की झाडांवरची पाने गळून गेली, पाऊस पडू लागला आणि जमिनीवर अन्नाचा मागमूसही उरला नाही. नाकतोडा थरथरत होता. त्याच्याकडे ना अन्न होतं, ना निवारा. तो दिवसेंदिवस कमकुवत होत गेला.
एक दिवस शेवटी, उपासमारीने त्रस्त होऊन तो मुंग्यांच्या बिळाजवळ गेला. दरवाज्यावर थोपटत तो विनवणी करू लागला, “माफ करा, मुंग्यांनो! मी तुमचं ऐकलं नाही. कृपया मला थोडं अन्न द्या. मला फार भूक लागली आहे.”
मुंग्यांनी दार उघडलं आणि त्याला पाहून एक मुंगी म्हणाली, “आम्ही तुला आधीच सावध केलं होतं. पण तू त्या वेळी गाणी गात, मजा करत होतात. तू कामाला महत्त्व दिलं नाहीस.”
नाकतोड्याचे डोळे पाणावले. त्याला स्वतःच्या चुकीचे फार वाईट वाटले.
मुंगी म्हणाली, “तू उन्हाळ्यात काहीच साठवलं नाहीस. आता आमचं अन्नही मर्यादित आहे. आम्ही तुला खूप मदत करू शकत नाही. पुढच्यावेळी शहाणपण शिक.”
नाकतोडा काहीच बोलू शकला नाही. त्याला आपली चूक स्पष्ट उमजली होती.
तात्पर्य :
“भविष्यासाठी विचार करून केलेली तयारी, आपल्याला कठीण प्रसंगी खूप उपयोगी पडते.”
आजचा वेळ जर फुकट घालवला, तर उद्या पश्चाताप करावा लागतो.
